14. De geheimen van Fatima

17. De geheimen van Fatima
Waar waren we ook alweer gebleven? Aan de Praia do Prata. Het werd aan de kust mistig en er stond een straffe koude westenwind pal uit de oceaan. We besloten het binnenland te exploiteren. Ook al omdat onze auto onderhanden genomen moest worden voor haar periodiek kilometeronderhoud.
We reden door het uitgestrekte Leiriawoud naar Marinho Grande. Dit sparrenbos dat in de 12de eeuw aangelegd werd door de Cisterciënzers monniken om het opwaaiende zand tegen te houden, werd het hout na 100 jaar al gebruikt voor de Portugese om de toen high technische karvelen te bouwen. Het werd ook in tegenstelling tot de Spaanse conquistadores - dat hun land kaal kapten voor hun houten schepen om het goud van de Inca’s te gaan roven - ook als exportproduct verkocht. Portugezen waren voornamelijk handelaars. In de 19de eeuw gebruikte men het voor de glasindustrie (hout+zand) en verrees Marinho Grande letterlijk uit het zand der duinen. Ook worden van de bomen het hars afgetapt voor terpentijn.
Omdat er geen Mercedesgarage voorhanden was lieten we het onderhoud doen bij een Citroëndealer. Als naar Oost-Europees gebruik liet ik ook de oliefilter vervangen. Op de vraag ook de brandstoffilter te vervangen wis ik zo meteen geen antwoord. Ik vertelde de man in de receptie dat dit volgens mijn weet - in de 15 jaar dat we met deze auto rondtoerden - nog nooit gebeurd was. Toch liet ik in alle landen mijn onderhoud en herstellingen bij Mercedes uitvoeren. Hilariteit en ongeloof. De brandstoffilter werd meteen vervangen.
We overnachtte aan een nieuw aangelegd wandelpark in Marinho Grande. Deze stad is nog niet zo oud en beschikt over een infrastructuur met alles erop en eraan. Zelfs vanuit het park konden we draadloos (WiFi) met onze laptop internetten.
Omdat het weer niet meezat besloten we naar Fatima op te stomen. Eerst werd een tussenlanding gemaakt in Batalha, waar een onafgewerkte kapel de toeristische trekpleister is (capelas imperfeitas). De kerk en klooster met twee kloostergangen hebben hun ontstaan te danken aan koning Joao I. Die had de Heilige Maagd afgesmeekt voor de goede afloop van een veldslag (Aljubarrota op 15 augustius 1385, 15 km ten zuiden van Batalha) en een gelofte gemaakt een klooster te bouwen (nu Unesco werelderfgoed. Toegang €5/ €2,50 voor pensionados).
Het komt ons voor dat de meeste heiligdommen hier hun ontstaan te danken hebben aan verschijningen, mirakels en gewonnen slagvelden!
Tempeliers
We reden naar Fatima maar besloten eerst nog even door te rijden naar Tomar (www.visittemparios.com of .pt), 40 kilometer verder het binnenland in. Deze stad (15.000 inw.) is nauw verbonden met de Portugese tak van de Tempeliers: Ordem da Cavalaria do Templo, kortweg Templarios). Omdat ze te machtig werden, volgens de franse koning Philips IV de Schone, werd paus Clemens V (in ballingschap in Avignon) onder druk gezet de orde te ontbinden. De Portugezen zagen de bui al hangen en verwisselden de boog van schouders. Voortaan gingen ze door het leven als: Ordem da Cavaleria de Nosso Senhor Jesus Cristo. En wie kan daar wat verkeerds over zeggen? Daarmee bleef alles bij het oude en zelfs vermeerderde ze hun macht. Hendrik de Zeevaarder en koning Manuel I werden grootmeesters. De ontdekkingsreizen werden door de orde gesponsord.
Tabuleiros
Een van Portugal eigenaardigste festa’s is deze van de Tabuleiros in Tomar. Het is een overblijfsel uit de middeleeuwen. Koningin Isabel Aragao – later heilig verklaard – legde de fundatie voor een christelijke solidariteit om de arme bevolking met vlees, wijn en brood eens te verwennen. Wat ononderbroken overbleef sedert de 17de eeuw is de originele festa da Tabuleiros. Vierhonderd jonge vrouwen (vroeger voorbehouden aan maagden) torsen een presenteerblad (tabuleiro) torenhoog opgestapeld met broodjes, even hoog als zijzelf op het hoofd. Met de door de priester gewijde brood - op de top een kroon met witte duif als symboliek voor de heilige geest, het feest heeft plaats in Pinksteren - wordt in processie gedragen door de maagdelijk in het wit geklede dames vergezeld van evenveel jonge mannen.
Terug in Fatima (8.000 inw, www.rt.leiriafatima.pt) is er een speciale gratis parking voorzien zwerfwagens. Er zijn toiletten en het weekend gelegenheid tot het nemen van douches (09 – 18h). In tegenstelling tot Lourdes is er veel parkeerruimte voorzien en kunnen pelgrims (en toeristen) vrij hun tenten opslaan tussen de rechtopstaande ranke eucalyptussen en grille vertakte steeneiken. Talrijke stenen tafels met bank nodigen uit voor de picknick. Drinkbaar water is overal beschikbaar. De weekends zijn er dan ook zeer druk.
Toch laat ook hier de recensie zich voelen. De wildgroei aan kleine en grote religieuze spullen verkopende winkels komen met armoe uit hun kosten. Kelners staan aan de deur van hun zaak met de menu’s in aanslag klanten te lokken.
Op het onmenselijke grote plein voor de basilica do Santuario staat de pas de op 13 oktober 2007 ingewijde en half in de grond verzonken Igreja da Santissisma Trindade met 8633 zitjes.
Op het plein zelf is er een marmeren ‘pista encurtada’ (glijbaan) dat lichtjes afglijd naar de verschijningskapel (Capelinha das Apariçoes). Gelovigen die boete doen, of een gelofte hebben afgelegd, kruipen op de knieën naar de kapel. Veel hebben hun knieën ingewikkeld met lappen stof of beschermplaten, gebruikelijk bij beoefenaars van skeelers, aangebonden. De bedoeling is dat een rondje omheen de verschijningskapel te maken. Als er geen mis is ook even rond het altaar. De moedigste keren de ganse weg, nu bergop, terug naar de startplek. Ik schat de totale afstand toch op één kilometer.
Op de knieën
Gefascineerd besloot ik zelf de test te ondergaan. Zo wist ik tenminste waarover ik schreef. Omstreeks negenuur in de morgen begaven we ons naar de start. Eerst offerde Eliane nog een kaars dat ze eerder kochten in het Spaanse bedevaartsoord El Rocio. Je kon er wel kaarsen kopen maar niet laten branden! Wel geld in de ‘orgel’ steken waarna in een namaak witstenen kaarsje een lampje begon te gloeien. Flauw.
Dus die echte waskaars werd hier volgens de regels geofferd op de daartoe aangewezen plaats.
Als boetepak had ik een lange broek mee dat tien jaar geleden al nuttige dienst deed. Toen waren mijn benen (in short) verbrand door de felle zon op onze tocht naar Compostela. Boete doe je op je blote knieën tot bloedens toe. Maar iedereen gebruikt wel iets om de knieën te beschermen. Ik had twee handdoekjes – gekregen van iemand die het in een of andere VIP-hotel had gejat en aan mij had gegeven: “of ik er iets kon mee doen?” Ja, als kniebeschermers in Fatima!
Voordien hadden we afgesproken dat ik de afstand zou afleggen tot aan de kapel en niet verder, toch goed voor 300-tal meters. Ik wilde niet als ‘ongelovige’ de pretentie hebben de missen, die continue daar plaats hebben, te onteren met een onnozele stunt. Daarvoor heb ik te veel respect voor de gelovigen.
Ik startte meteen met een vrouw dat haar kind op de arm torste. Achter mij ook een vrouw die een baby op kangoeroewijze op haar buik droeg. Twee meter verder waren beiden me al voorbij geschoven. Nou moe!
Mijn geïmproviseerde knielappen bleken ook geen succes. Ik stroopte de pijpen van mijn broek op en plaatste ze op mijn blote knieën, de broek die nu spande, eroverheen. Dat lukte al aardig wat maar de plooien in het handdoek begonnen na een tijdje te nijpen. Het zou tandenbijtwerk worden. Ik was nu al een half uur onderweg en voorbijgeschoten door een tiental ‘deelnemers’. Meestal vrouwen. Enkelen waren al op de terugweg over het 1 meter brede, door wrijving ontstane glanzende marmerpad. Velen hadden het echt kwaad. Bidden ononderbroken de rozenkrans. Ik heb geen rozenkrans. Vreemde eend in de bijt! Per meter afzien begon mijn achting voor deze mensen sterk te stijgen. Velen waren begeleid door familie, echtgenoot en kinderen. Aandoenlijk.
Een jong ding haalde mij in. Tijd om een geanimeerd gesprek. Eliane boos: “zwijg, dat kind bid!” Wat drijft hen en wat zit ik hier in hemelsnaam te doen? Dat volk heeft geslist geoefend aan hun parochiekerk en bij slecht weer ‘indoor’ in de kerk. Het kan niet anders. Boete doen? Ik doe geen vlieg kwaad en ben zo eerlijk als 24 karaats goud. So what!
Terug wordt ik door twee vrouwen voorbijgestoken. Ik verander van techniek. Ik probeer nu met mijn twee handen me vooruit te slepen als zit ik op een slede. Vals spel. Mag niet. Terug op de knieën.
Ik haalde de mij opgelegde eindstreep. Enkele afgeschaafde knieën en een levenservaring rijker.
De 13de
Iedere 13de van de maand is het een speciale dag. Op 13 mei 1917 (WOII) beleefden drie herderkinderen in een visioen de verschijning van de Heilige Maagd. De verschijning zou zich vijf maanden lang en wel iedere keer op de 13de herhalen. Deze Virgin de Rosario (Maagd met de Rozenkrans) vroeg de verscheurde wereld om vrede. Op 13 oktober 1917 waren 70.000 samengestroomde gelovigen getuige van de laatste verschijning. En niet alleen dat. Ondanks dat het baken oude wijven regende aanschouwden ze een natuurwonder. Plots stopte de regen en verscheen de zon als een grote vuurbal. Sommige publicaties hebben het over een snel om zij as draaiende vuurwiel dat dreigde op de wereld te vallen(…). Een stem verkondigde dat binnen een maand een speciale gebeurtenis in de wereld zou plaatsvinden (sommigen linken het aan de Oktoberrevolutie in Rusland, de wereldvrede kwam er pas met de wapenstilstand op 11 november 1918).
Voetnoten
(*) Bron: Herinneringen van Zuster Lucia. ISBN: 972-8524-66-8, Secretariado dos Pastorinhos, Fatima – Portugal 2006.
Volgens zuster Lucia in haar memoires over 13 oktober 1917: “We gingen al tamelijk vroeg van huis, rekening houdend met oponthoud onderweg. Mijn moeder, die bang was dat dit de laatste dag van mijn leven zou zijn, met haar hart verscheurd door de onzekerheid over wat er ging gebeuren, besloot met mij mee te gaan. Onderweg: de taferelen van de vorige maand, nu nog veelvoudiger en nog ontroerender. Zelfs de modder van de wegen was voor die mensen geen bezwaar om in de meest en smekende houding neer te knielen. Aangekomen in de Cova da Iria bij de steeneik, vroeg ik, door een inwendige impuls gedreven, aan de mensen of zij hun paraplu’s wilden sluiten en de rozenkrans bidden. Kort daarop zagen we de lichtstraal en vervolgens boven de steeneik Onze Lieve Vrouw.”
Hierna komt Lucia in gesprek met OLV die haar verkondigd “dat de oorlog zal eindigen en de soldaten binnenkort naar huis terug zullen keren.”
Later na het gesprek: “toen opende zij haar handen en liet ze weerkaatsen op de zon. En terwijl zij opsteeg, bleef de afglans van haar eigen licht zich projecteren op de zon.”
Verder in haar memoires: Nadat OLV in het onmetelijke uitspansel verdwenen was, zagen ze naast de zon de H. Jozef met kind en OLV in het wit gekleed met blauwe mantel. Ook verscheen Onze Lieve Heer die de wereld leek te zegenen. Ook dit visioen verdween en OLV verscheen nogmaals gekleed nu als OLV van de Karmel.
Over het derde geheim van Fatima:
De twee eerste ‘geheimen’ waren dat de kinderen een inzicht kregen in de verschrikkingen van de hel en de aankondiging van een tweede Grote Oorlog. Zuster Lucia schreef over het derde ‘geheim’ dit in een brief dat pas in 1960 geopend mocht worden: “… wordt een paus gedood, op dezelfde weg van de martelaren…”, schrijft ze. Geen verdere details. De moordaanslag op de paus gebeurde op 13 mei 1981 (let op de datum: 13 mei gebeurde de eerste verschijning). De tekst van de brief werd later aan de paus voorgelegd waarin het derde geheim profetisch verkondigd werd. Hij was dicht bij de dood geweest en zijn overlevering verklaarde hij zelf met de woorden: “Het was een moederhand die het pad van de kogel leidde en de stervende paus stopte op de drempel van de dood.”
Er zijn vele speculaties geweest over dit ‘derde geheim’. Pas op 13 mei 2000 maakte kardinaal Sodano de juiste inhoud van de brief wereldbekend.
De kogel werd later ingezet in de kroon van het OLV-beeld dat gedurende de avondlijke kaarsjesprocessie meegedragen wordt.